تک پدیا: پنل مانیتور و تلویزیون OLED ،IPS ،VA ،TN و QLED چیستند و چه معنایی دارند؟

امروزه در هنگام خرید یک نمایشگر یا حتی یک تلویزیون، توجه به نوع پنل آن بسیار مهم است. کاربران مختلف با کاربری و سلیقه‌های گوناگون، یک سری ویژگی و خصوصیات منحصر به فردی از صفحه نمایش داخل محیط کار یا خانه خود انتظار دارند و برای خرید بهترین و مناسب‌ترین محصول، باید اطلاعات فنی و تخصصی خود را بالا ببرند. امروز در قسمتی دیگر از سری مطالب «تک پدیا» همراه شما کاربران لیون تک هستیم تا دربارۀ پنج پنل مانیتور و تلویزیون محبوب و پر استفاده‌ VA ،TN و IPS و OLED و QLED صحبت کنیم. این نام‌های خاصی که برای پنل‌های نمایشگر یا تلویزیون گذاشته شده‌اند، دقیقاً چه معنا و مفهومی دارند؟ کدام یک از این پنل‌ها بهترین و کدام یک بدترین است؟ برای دریافت پاسخ تمام پرسش‌های خود در ادامۀ مطلب همراه ما باشید.

در دوره و زمانه‌ای قرار داریم که تقریباً تمام مردم ساکن در هر نقطه‌ از کره زمین، یک نمایشگر یا تلویزیون با پنل تخت (Flat Panel) در پذیرایی یا اتاق خواب خود دارند. این نمایشگرها یا تلویزیون‌های HD که روز به روز نازک‌تر، پیشرفته‌تر و کارآمدتر می‌شوند، دارای پنل‌های مخصوصی هستند که هر کدام از آن‌ها را نسبت به مدل یا سری دیگر، متفاوت و منحصر به فرد می‌سازد. پنل‌ تلویزیون‌ یا نمایشگر، توسط شرکت‌های تولید کننده انتخاب می‌شوند و هر کدام ویژگی‌های مخصوصی دارند.

بدون شک تا به حال نام پنل‌های VA ،TN ،IPS و پنل‌های مدرن‌تری مانند OLED و QLED را شنیده‌اید و حتی نمایشگر یا تلویزیونی حاوی یکی از این پنل‌ها در خانه و محل کار خود در اختیار دارید. اما تا به حال شده به معنی این پنل‌های گوناگون دقت کنید و از خود بپرسید که هر کدام از آن‌ها چه ویژگی‌ها و نقاط قوت و ضعفی دارند؟ در ادامه به شکل ساده و کوتاه، پنل‌های محبوب و پرکاربرد VA ،TN و IPS را معرفی می‌کنیم و پس از آن نیز به معرفی پنل‌های پیشرفته‌تر و جدید‌تری مانند OLED و QLED خواهیم پرداخت.

اصطلاحات و تعاریف مهم

اما پیش از این که به سراغ اصل ماجرا برویم، بد نیست با یک سری تعاریف و توضیحات درباره صفحه نمایش (نمایشگر و تلویزیون) آشنا شویم و معنای دقیق آن‌ها را درک نماییم.

رزولوشن (Resolution): رزولوشن به وضوح تصویر نیز معروف است. به صورت ساده، تعداد پیکسل‌های موجود در یک صفحۀ دیجیتال که به صورت عمودی و افقی قرار گرفته‌اند را رزولوشن می‌نامند. به عنوان مثال، رزولوشن 1080p به این معنی است که 1920 پیکسل در جهات افقی و 1080 پیکسل در جهت عمودی قرار گرفته‌اند. یا رزولوشن 4K به این معنی است که 3840 پیکسل در جهت افقی و 2160 پیکسل در جهت عمودی قرار می‌گیرند. هر چه تعداد این پیکسل‌ها در صفحه بیشتر باشد، وضوح و شفافیت بیشتری را در تصویر مشاهده می‌کنیم.

پنل TN چیست و چگونه کار می‌کند؟

پنل TN در واقع مخفف شده عبارت Twisted Nematic است. این پنل نوعی از فناوری پنل LED (فرمی از LCD) محسوب می‌شود. پنل‌های TN در میان پنل‌های دیگر، به سریع‌ترین و ارزان‌ترین نمونه‌های موجود در بازار معروف‌اند و به صورت کلی در رده پایین‌تری نسبت به پنل‌های VA و IPS قرار می‌گیرند. به دلیل همین عملکرد سریع است که پنل‌های TN در چند سال اخیر بیش از همه برای تجربۀ بازی‌های ویدیویی استفاده شده‌اند (مانیتورهای گیمینگ و مانیتور لپ تاپ های گیمینگ). با این حال، زاویۀ دید و دقت و عمق رنگ برای پنل‌های TN، به بزرگترین نقطه ضعف آن‌ها تبدیل می‌شود و در این زمینه‌ها تقریباً با پنل‌های VA و IPS قابل مقایسه نیستند. شما می‌توانید چگونگی کارکرد پنل TN را در تصویر مشاهده کنید اما برای توضیح هر کدام از بخش‌های تصویر، قسمت زیر را از دست ندهید:

1. فیلتر پرده عمودی، نور را در زمانی که وارد صفحه می‌شود، به شکل دو قطبی درمی‌آورد.
   

   

2. لایه شیشه‌ای از الکترود استفاده می‌کند. شکل الکترود‌ها تعیین می‌کنند که چه اشکال تاریکی در زمان روشن بودن مانیتور نمایش داده می‌شود. برجستگی‌های عمودی روی سطح حک می‌شوند و به این ترتیب، کریستال‌های مایع با نور قطبی شده هم‌ردیف می‌گردند.
3. کریستال‌های مایع نماتیک پیچیده (Twisted nematic)
4. لایه شیشه‌ای با الکترود پرده معمولی که از برجستگی‌های افقی برای همسو شدن با فیلتر افقی استفاده می‌کند.
5. یک فیلتر پرده افقی، جلوی عبور نور را می‌گیرد یا به نور اجازه عبور می‌دهد.
6. یک سطح بازتابنده، نو را به سمت شما بازمی‌گرداند.

مانیتور VG258QR و TUF GAMING VG27WQ از شرکت ایسوس، انتخاب‌های خوب و هوشمندانه‌ای برای گیمرهای رقابتی به حساب می‌آیند و از طرفی مانیتور ZOWIE XL2546S از شرکت بنکیو نیز به یک مدل بی‌نقص در دسته پنل‌های TN تبدیل می‌شود.

پنل VA چیست و چه تفاوتی با SVA دارد؟

پنل VA در واقع مخفف شدۀ عبارت Vertical Alignment است و نوعی از فناوری پنل LED (فرمی از LCD) محسوب می‌شود. بزرگترین نقطه قوت پنل‌های VA که معمولاً به آن معروف هستند، داشتن بهترین کنتراست و عمق تصویر است. همین موضوع باعث می‌شود تا حداقل در زمینه‌های کنتراست و رنگ، پنل VA در میان پنل‌های رایج TN و IPS، حرف‌هایی برای گفتن داشته باشد.

با این حال، از آن جایی که پنل‌های VA نرخ پاسخگویی نسبتاً بالایی دارند، شاید برای خرید آن‌ها به عنوان مانیتور گیمینگ، نیاز به دقت بسیاری داشته باشید. با در نظر گرفتن اهمیت کنتراست در کیفیت تصویری که روی مانیتور مشاهده می‌کنیم، می‌توان پنل‌های VA را برای داشتن کنتراست بالا ستایش کرد. این کنتراست بالا قطعاً به اندازه پنل‌های OLED نیست اما با در نظر گرفتن قیمت پنل‌ها، به اهمیت پنل VA پی می‌بریم.

اما نکتۀ مهمی که با پنل‌های VA وجود دارد، تفاوت آ‌ن‌ها با پنل‌های SVA است. زمانی که یک مانیتور یا لپتاپ خریداری می‌کنید، ممکن است روی آن‌ها نام SVA به چشم بخورد. این نام در واقع مخفف شده عبارت Super Vertical Alignment است که توسط سامسونگ خلق شده است. به شکل خلاصه، SVA در واقع یک نوع از پنل VA است که ادعای زاویه دید بهتری نسبت به مدل‌های معمولی می‌کند و به همین دلیل است که بسیاری از مردم به اشتباه فکر می‌کنند SVA مخفف شده عبارت Super Viewing Angles است. در هر صورت، SVA به معنی کیفیت تصویر بهتر در زمان‌هایی است که از کنار، بالا، پایین و در فضای روشن و آفتابی به صفحه نمایش نگاه می‌کنید.

اما پنل SVA چگونه برتری‌های خود را نسبت به پنل VA ثابت می‌کند؟ طبق گفته‌های شرکت سامسونگ، پنل SVA با هدایت کردن کریستال‌های مایع خود در جهات مختلف، زاویه‌های دید بهتری را برای مخاطب به ارمغان می‌آورد و با این کار به آن‌ها اجازه می‌دهد که با صرف نظر از زاویه‌ای که از صفحه نمایش دارند، رنگ‌ها را به صورت واقعی و بدون تغییر مشاهده نمایند. توضیحات تخصصی می‌خواهید؟ در این صورت باید بگوییم که پنل SVA با شکل دادن سلول کریستال مایع به صورت بومرنگ، هر زیرپیکسل (Sub-Pixel) را به دو بخش متفاوت تقسیم می‌کند که به شکل برعکس با یکدیگر ردیف می‌شوند (شبیه به ساختار اسخوان ماهی) و به این ترتیب، دیگر هیچ مشکلی برای زاویه دید به وجود نمی‌آید. اما با تمام این تفاسیر، شاید جالب باشد بدانید که مانیتورها و تلویزیون‌های دارای پنل IPS، حتی از VA و SVA نیز زاویه دید بهتر و بیشتری دارند!

مانیتور خمیده CF390 از شرکت سامسونگ، یک گزینه اقتصادی و مناسب است و مدل‌های C27RG50 و 32GK650F-B، به ترتیب، از شرکت سامسونگ و ال جی، به یکی از بهترین گزینه‌های پنل VA برای گیمرها تبدیل می‌شوند.

پنل IPS چیست؟

پنل IPS که مخفف شدۀ عبارت In-Plane Switching است، کریستال‌های مایع را مجبور به قرار گرفتن به صورت موازی می‌کند و از این طریق، مانیتور یا تلویزیون IPS رنگ‌های عمیق و فوق‌العاده‌ای را به نمایش می‌گذارد. پنل‌های IPS با منتقل کردن الگوی کریستال‌های مایع، تعریف و توصیف می‌شوند. این مانیتورها به صورت کلی طراحی شده‌اند تا محدودیت‌های مربوط به پنل‌ TN را از بین ببرند و علاوه بر این، قابلیت منتقل کردن کریستال‌های مایع و قرار گرفتن آن‌ها به صورت افقی، زاویه‌های دید فوق‌العاده‌ای را برای مانیتورها یا تلویزیون‌های IPS به وجود آورده است.

از آن جایی که دقت رنگ و زاویه دید مانیتورهای IPS در سطح بالایی قرار دارد، این نمایشگرها به بهترین انتخاب برای کسانی تبدیل می‌شود که دقت و ثبات رنگ برای آن‌ها به شدت اهمیت دارد. به عنوان مثال، طراحان گرافیکی و تصویرگران دیجیتالی، همیشه برای انجام پروژه‌های خود به سراغ مانیتورهای IPS می‌روند. با این حال، در سال‌های اخیر پای پنل‌های IPS به دنیای بازی‌های ویدیویی نیز باز شده و محصولات شگفت انگیزی با این پنل، مناسب برای بازی تولید شده‌اند.

مانیتور 27MK60TM-B از شرکت ال جی، یک گزینه کاربردی و اقتصادی و TUF GAMING VG259Q یک گزینه مناسب برای گیمینگ در دسته پنل‌های IPS محسوب می‌شود. این در حالی است که مدل ProArt PA32UC-K از شرکت ایسوس، یک گزینه فوق‌العاده و بی‌نقص برای طراحان گرافیکی و دیجیتالی به حساب می‌آید.

بد نیست بدانید که خانواده پنل IPS، بزرگتر از چیزی است که فکر می‌کنید. S-IPS ،H-IPS ،e-IPS ،P-IPS و PLS، همگی از خانواده پنل‌های IPS هستند که هر کدام ویژگی‌های جزئی و منحصر به فردی دارند. همه این پنل‌های زیر شاخه IPS، دارای قابلیت‌ها و ویژگی‌های واحد و مشخصی مانند دقت رنگ بالا و زاویه دید بسیار عالی‌ هستند. اما حالا که در این بخش قرار داریم، بد نیست به انواع مدرن‌تر و جدید‌تری از پنل IPS اشاره‌ای داشته باشیم. اول از همه، با Nano IPS شروع می‌کنیم و پس از آن به سراغ Nano Cell می‌رویم.

Nano IPS چیست؟

Nano IPS در واقع یک فناوری بهبود یافته بر پایه IPS است که توسط شرکت LG خلق و برای اولین بار در سال 2019 نمایش داده شد. فناوری پنل Nano IPS با هدف ترکیب زمان پاسخگویی سریع و کیفیت بصری بالا معرفی شد و با این که پایه و اساس آن IPS محسوب می‌شود، اما یک لایه از ذرات نانو روی نور پس‌‌زمینه (Backlight) پیاده سازی شده است. با استفاده از این فناوری جدید، طیف رنگی گسترش پیدا می‌کند که رنگ‌های زنده‌تر و تاثیرگذارتری برای مخاطب به همراه دارد و در نهایت، به بهبود کیفیت تصویر کمک می‌کند. علاوه بر این، فناوری Nano IPS با فناوری‌ها و تکنیک‌های G-Sync و FreeSync نیز سازگار است و به گیمرها اجازه می‌دهد نرخ فریم بازی و نرخ بروزرسانی نمایشگر را به خوبی با یکدیگر هماهنگ کنند.

یکی از بزرگترین نقاط قوت پنل Nano IPS، زمان پاسخگویی 1 میلی ثانیه‌ای آن است. از آن جایی که نرخ پاسخگویی بالا، یکی از نقاط ضعف پنل‌های معمولی IPS به شمار می‌رود و آن‌ها را از پنل‌های ارزان قیمت‌تری مانند TN عقب می‌اندازد، فناوری Nano IPS به بهترین شکل ممکن این مشکل را برطرف کرده و به انتخابی بی‌نظیر برای گیمرها تبدیل شده است. به این نقطه قوت، زاویه دید بهتر و دقت رنگ بیشتر نسبت به IPSهای معمولی را نیز اضافه کنید تا Nano IPS تقریباً بی‌نقص تلقی شود. چرا تقریباً بی‌نقص؟ به دلیل قیمت نسبتاً بالای این فناوری نسبت به پنل‌های دیگر موجود در بازار!

فناوری Nano Cell چیست؟

فناوری Nano Cell یک فناوری جدید دیگر از طرف شرکت LG است که به عنوان جایگزینی برای پنل‌های OLED گران قیمت‌تر شناخته می‌شود و بازار متفاوتی را هدف قرار داده است. از آنجایی که Nano Cell نیز در خانواده پنل‌های IPS قرار می‌گیرد،  زاویه دید خوب و ممتاز از ویژگی‌های اصلی آن محسوب می‌شود. اما Nano Cell چه چیز جدیدی برای رو کردن دارد؟ لایه ذرات نانو که پیش از این به آن اشاره شد، در این فناوری سعی در جذب و متمرکز ساختن طول‌ موج‌های غیر ضروری و ناخواسته در یک نقطه یا ناحیه دارد و با این روش، خلوص و در نهایت کیفیت رنگ‌های قرمز و سبز را افزایش می‌دهد.

اما چه چیزی فناوری و تلویزیون‌های Nano Cell را به یک رقیب جدی برای پنل‌های گران قیمتی مانند OLED یا QLED تبدیل می‌کند؟ درست است که Nano Cell دارای فناوری‌های پیچیده‌ و هوشمندی مانند پنل OLED نیست اما زمانی که بدانید قیمت تلویزیون‌های Nano Cell در مقایسه با OLED در اندازه و رزولوشن 4K، نصف می‌شود و حتی در اندازه و رزولوشن 8K به یک چهارم می‌رسد، نظرتان نسبت به آن جلب می‌شود. این بدان معنی است که با هزینه یک تلویزیون 4K OLED، شما می‌توانید یک تلویزیون 8K Nano Cell خریداری کنید!

پنل OLED چیست و چرا بهترین و گران‌ترین انتخاب برای گیمینگ است؟

OLED مخفف شدۀ عبارت Organic Light-Emitting Diode بوده و منظور از ارگانیک، پرده کربنی است که قبل از صفحه شیشه‌ای، درون پنل قرار می‌گیرد. پنل‌های OLED به صورت هوشمند و با کمک جریان الکتریکی، نور خود را تأمین می‌کنند و دیگر مانند پنل‌های معمولی LED و LCD، سلول‌ها برای روشن شدن، نیازی به یک منبع نور خارجی (بکلایت‌) ندارند. در واقع این نور پس‌زمینه دقیقاً عاملی است که نمایشگرها یا تلویزیو‌ن‌های LCD را از LED جدا کرده‌اند. صفحه‌های قدیمی LCD دارای یک بکلایت خاص به نام نور فلوئورسنت کاتد سرد (cold-cathode fluorescent light) هستند که در پشت صفحه پخش شده‌اند.

در این نمایشگرهای LCD قدیمی، تمام صفحه با یک نور ثابت روشن می‌شوند و فارغ از تاریکی یا روشنایی یک صفحه و منطقه خاص در صفحه، نور ثابتی را ارائه می‌دهند. این مشکل هماهنگ نبودن نور پس زمینه با پیکسل مقابل، با LEDهای مدرن‌تر تا حدی حل شد اما به مرحله بی‌نقصی نرسید. با وجود سلول‌ها یا پیکسل‌های «خود نور ده»، تصویر در تلویزیون‌های OLED می‌تواند به سفیدی و سیاهی مطلق برسند و به همین دلیل است که این پنل‌ها به داشتن «کنتراست بی‌نهایت» معروف‌اند. پیکسل‌ها در مناطقی که لازم است روشن و در مناطق دیگر، کاملا سیاه یا به عبارتی خاموش می‌شوند و تصویری کاملاً واقعی و طبیعی را به مخاطب ارائه می‌دهند.

زمانی که نور درخشان پیکسل‌های هوشمند را با تاریکی مطلق آن‌ها ترکیب می‌کنیم، تصویری به دست می‌آید که به معنی واقعی کلمه، بی‌نقص، واقعی و زنده است. به همین دلیل در لیون تک اعتقاد داریم که پنل OLED، بهترین تصویر ممکن را برای تجربه بازی‌های ویدیویی، تماشای فیلم‌های سینمایی و به صورت کلی، تجربه هر نوع کاربری ارائه می‌دهد. با این حال، توجه داشته باشید که تلویزیون‌های OLED در ابتدای راه، نقص‌هایی داشتند. مدل‌های اولیه، کاربران را با مشکلاتی مانند سوختگی تصویر یا میزان روشنایی کم مواجه می‌کردند اما مدل‌های مدرن‌تر، این مشکلات را به صورت کامل برطرف کرده‌اند. به عنوان مثال، تلویزیون LG CX به اوج کمال پنل‌های OLED رسیده و با وجود قیمت بالای خود، تجربه شگفت انگیزی را پیشنهاد می‌دهد.

پنل QLED چیست و چه برگ برنده‌ای دارد؟

QLED در واقع مخفف شدۀ عبارت Quantum Dot Light-emitting Diode است و شرکت سامسونگ مسؤلیت ایده و تولید این پنل را برعهده دارد. از نظر فنی، عملکرد اصلی تلویزیون‌های QLED با نام این پنل کمی متفاوت است. در حالی که شاید تصور کنید نور دیودهای نوری کوانتومی، توسط خودشان تأمین می‌شود (چیزی شبیه به OLED)، اما تلویزیون‌های QLED سامسونگ مانند LEDهای قدیمی‌تر، دارای یک بکلایت یا نور پس‌زمینه هستند. با این حال، پنل‌های QLED از یک فیلتر متالیک نقطه‌های کوانتوم بهره می‌برند که نه تنها کنتراست تصویر را افزایش می‌دهد، بلکه شفافیت‌ رنگ‌ها را به شدت بهبود می‌بخشد. این فناوری سبب می‌شود یک تصویر 4K HDR روی تلویزیون‌های QLED بی‌اندازه جذاب و زنده به نظر برسد. مدل‌های تلویزیون QLED همچنین مجهز به فناوری‌های دستیار مجازی Bixby و حالت Ambient هستند که اجازه هماهنگی بیشتر با محیط پیرامون را می‌دهند.

اما بیایید ببینیم تلویزیون‌های QLED واقعاً چگونه کار می‌کنند؟ همانطور که گفته شد، این پنل‌ها دارای فیلتر کوانتوم دات هستند؛ یک پرده تشکیل شده از ذرات کریستالی بسیار کوچک که می‌توانند به صورت دقیق برای خروجی رنگ‌هایشان کنترل شوند و در واقع به عنوان جایگزین برای فیلترهای قدیمی قرمز، سبز و آبی معرفی گردند. این فیلتر همچنین شامل یک ترکیب آلومینیومی می‌شود که تأثیر بیشتر نقطه‌ها و عبور راحت‌تر نور را میسر می‌کند. در نهایت، طیف رنگ گسترده‌تر و دقیق‌تری از طریق این فناوری به دست می‌آید.

طبق اطلاعاتی که سامسونگ منتشر کرده، تلویزیون‌های QLED این شرکت از فیلتر‌های جدیدی استفاده می‌کند که 100 درصد فضای رنگی DCI/P3 (سطوح تاریک و درخشان عمیق‌تر نسبت به HDR) را پوشش می‌دهد و این عملکرد را با هر میزان روشنایی حفظ می‌کند. مدل‌های پیشرفته‌تر و گران قیمت‌تر تلویزیون‌های QLED دارای حداکثر میزان روشنایی 4000Nits هستند؛ این در حالی است که روشنایی استاندارد برای فناوری HDR، میزان 1000Nits تعریف می‌شود. در واقع از نظر میزان روشنایی، پنل‌های QLED در نقطه مقابل پنل‌های OLED قرار می‌گیرند. روشنایی تلویزیون‌های QLED معمولاً بسیار زیاد است اما تلویزیون‌های OLED میزان روشنایی حیرت انگیزی ندارند. به همین دلیل است که در زمان خرید تلویزیون‌ برای اتاق پذیرایی با نور و روشنایی قابل توجه، تلویزیون‌های QLED بیشتر توصیه می‌شود و استفاده از پنل OLED در محیط‌های تاریک‌تر تبدیل به انتخاب هوشمندانه‌ای می‌گردد.

فناوری‌های مختلف و کاربری که در این میان سردرگم می‌شود!

همانطور که مشاهده می‌کنید، پنل‌ها و فناوری‌های گوناگونی برای مانیتورها و تلویزیون‌هایی که به صورت روزمره از آ‌ن‌ها استفاده می کنیم، وجود دارند که هر کدام با روش‌ها و ترفند‌های منحصر به فردی محتوای محبوبمان را به نمایش می‌گذارند. حالا که می‌دانیم هر کدام از اسامی OLED ،IPS ،VA ،TN و QLED چه معنای خاصی دارند و چه فناوری هوشمندانه‌ای برای آن‌‌ها به کار رفته، با دانش و علم بیشتری از نمایشگرها یا تلویزیون‌های موجود در خانه یا محیط کار خود استفاده می‌کنیم.

همیشه در زمان خریداری یک نمایشگر یا تلویزیون جدید، نام یکی از این پنل‌ها را روی بسته‌بندی یا بدنه کالا مشاهده می‌کنیم اما در بیشتر مواقع، هیچ توضیحی درباره این اسامی و نوع کارکرد آن‌ها به ما داده نمی‌شود. امیدواریم این مطلب جامع به شما در جهت خرید یا شناخت کامل مانیتور یا تلویزیون خانه یا محل کارتان کمک و یاری کرده باشد.

نظر شما در مورد پنل‌های کاربردی مانیتور و تلویزیون چیست؟‌ برای شغل، حرفه، تجربه بازی‌های ویدیویی و تماشای فیلم‌های سینمایی، کدام یک از این پنل‌ها را ترجیح می‌دهید؟ نظرات خوب خود را با ما به اشتراک بگذارید.